ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
(1766 - 1831)
Ο Ιωάννης Καποδίστριας γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1766. Ήταν γόνος του Αντωνίου Καποδίστρια και έφερε τον τίτλο του κόμη. Τα πρώτα χρόνια τα έζησε στην Κέρκυρα και έπειτα έφυγε και σπούδασε ιατρική στην Ιταλία και πιο συγκεκριμένα στο πανεπιστήμιο της Πάντοβα.
Όταν γύρισε στην Ελλάδα άσκησε το λειτούργημα της ιατρικής μέχρι το έτος 1803, όπως επίσης διορίστηκε και γραμματέας της τότε Ιονίου Πολιτείας. Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1807, και όταν τα στρατεύματα του Μέγα Ναπολέοντα κυριάρχησαν, για δεύτερα μάλιστα φορά, στα νησιά του Ιονίου, ο Ιωάννης Καποδίστριας έφυγε και εγκαταστάθηκε στην Ρωσία, που τότε ήταν υπό το καθεστώς του Τσάρου.
Ο Καποδίστριας αμέσως διακρίθηκε για την αξιοσύνη του και κατάφερε σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα να εισέλθει στους κύκλους της Τσαρικής Αυλής. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το 1811 να διοριστεί γραμματέας της Ρωσικής Πρεσβείας στην Βιέννη, και επίσης να επιτύχει και μια ιδιαίτερη τιμητική διάκριση από τον ίδιο τον Τσάρο της Ρωσίας που τον ανέδειξε ως «Σύμβολο του Κράτους».
Από εκεί και ύστερα το έργο του Ιωάννη Καποδίστρια εξελίχθηκε μέσα σε σημαντικές προσωπικότητες και με σπουδαίες αξιώσεις. Όπως για παράδειγμα, έλαβε μέρος μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας Νέσσερλοντ στις διασκέψεις του Παρισιού και της Βιέννης, ύστερα από την πτώση του Μέγα Ναπολέων, όπως επίσης, με σκοπό να αποσπάσει την Ελβετία από την επιρροή της Γαλλίας εστάλη από τον Τσάρο αυτοπροσώπως για να μεριμνήσει για το θέμα αυτό, αφού πλέον ο Έλληνας διπλωμάτης είχε κατορθώσει να πείσει τον ίδιο τον Τσάρο για τις μεγάλες διπλωματικές του δυνατότητες και για την εμπιστοσύνη και πίστη που παρείχε στον ίδιο. Στην τελευταία κιόλας αποστολή στην Ελβετία κατάφερε να συμφιλιώσει τις αντιμαχόμενες πλευρές και εκεί εφαρμόστηκε για πρώτη φορά το ομοσπονδιακό σύστημα, το οποίο μάλιστα, και είναι αξιοσημείωτο αυτό, ισχύει ακόμα μέχρι και σήμερα. Μάλιστα, αυτό είχε σαν αποτέλεσμα η Ελβετική Πολιτεία να τον ανακηρύξει επίσημο πολίτη της χώρας.
Όλο αυτό το έργο έπεισε πλέον τον Τσάρο για τις μεγάλες ικανότητες που διέθετε ο Ιωάννης Καποδίστριας και το 1815 τον διόρισε Υπουργό Εξωτερικών της Ρωσίας. Όμως η Ιερή Συμμαχία και οι κύκλοι της, αντέδρασαν δυναμικά, αφού ήταν εκείνη την εποχή φανερή η υποστήριξή της υπέρ των Τούρκων και αντιπαθούσαν τους Έλληνες. Και αυτό έγινε γιατί, ο Ιωάννης Καποδίστριας έδειχνε πλέον ανοιχτά το ενδιαφέρον του για την Ελληνική Επανάσταση, η οποία προετοιμαζόταν εκείνη την περίοδο. Όλο αυτό λοιπόν το παρασκήνιο και οι αντιδράσεις έφεραν σε δύσκολη θέση τον Τσάρο, που τελικά διόρισε συνυπουργό των Εξωτερικών μαζί με τον Καποδίστρια και τον Νέσσερλοντ. Όμως τα γεγονότα είχαν ραγδαίες πλέον εξελίξεις, ιδιαίτερα μέσα στο εσωτερικό της υποδουλωμένης Ελλάδας από τον Τουρκικό ζυγό. Η Ελληνική Επανάσταση είχε πλέον ξεκινήσει τον απελευθερωτικό της αγώνα και αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Ιωάννης Καποδίστριας αφού κατάλαβε την δυσπιστία του Τσάρου, να αναγκαστεί να παραιτηθεί από την θέση του Υπουργού Εξωτερικών. Μ’ αυτόν τον τρόπο και μ’ αυτήν την τροπή που πήραν πλέον τα πράγματα η Ιερή Συμμαχία κατάφερε να απομακρύνει τον Καποδίστρια από την διεθνή πολιτική σκηνή.
Ο Καποδίστριας όμως, υποστήριζε ότι η κήρυξη της Επανάστασης του Ελληνικού Γένους ήταν ακόμη πρόωρη μολονότι την υποστήριζε με κάθε τρόπο και μ’ όλες τις δυνάμεις του, και αυτό γιατί όπως υποστήριζε ο ίδιος οι συνθήκες ήταν ακόμα δυσμενείς. Έτσι όταν του πρότειναν να αναλάβει την αρχηγία της ιδρυθείσας ήδη «Φιλικής Εταιρείας» ο Καποδίστριας την αρνήθηκε.
Το 1820, όταν ο Ιωάννης Καποδίστριας εκτελούσε ακόμα τα χρέη του Υπουργού Εξωτερικών της Ρωσίας αρνήθηκε την αρχηγία της Επανάστασης, ύστερα από πρόταση του Αλέξανδρου Υψηλάντη και του Ξάνθου.
Αλλά, ύστερα από την κήρυξη της Επανάστασης, ο Καποδίστριας έδειξε μεγάλο ενδιαφέρον και προσπαθούσε να βοηθήσει με κάθε τρόπο τους υποδουλωμένους Έλληνες συμπατριώτες του. Και αυτό το κατόρθωνε ασκώντας μεγάλη πίεση και επιρροή στον Τσάρο, προκειμένου ο τελευταίος να τον ευαισθητοποιήσει απέναντι στους Ορθοδόξους της Ανατολής, που υπέφεραν κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό.
Παρόλο που οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης κατάφεραν να φέρουν σε αντίθεση τον Ρώσο αυτοκράτορα με τον Καποδίστρια και να τον απομακρύνουν από την διεθνή πολιτική και διπλωματική σκηνή, αυτός κατάφερε να περισώσει την Ελληνική Επανάσταση στο πιο κρίσιμο χρονικό σημείο της. Γιατί ενώ η Ιερή Συμμαχία κατέπνιγε βίαια κάθε επαναστατική κίνηση στην Ευρώπη, ο Καποδίστρας με την βοήθεια των διπλωματικών του ικανοτήτων και την επιδεξιότητα που τον διακατείχε κατόρθωσε να πείσει τις μεγάλες δυνάμεις να αναγνωρίσουν πλέον το Ελληνικό Έθνος ως υποδουλωμένο και βεβαίως ως εμπόλεμο πλέον κράτος. Έτσι μ’ αυτές τις κινήσεις του ο Καποδίστριας κατάφερε να αποτρέψει την παύση και ως φυσική συνέπεια την κατάπνιξη της Ελληνικής Επανάστασης και να δημιουργήσει επιπλέον θετικές προϋποθέσεις για το μέλλον της.
Το 1827, στην Εθνοσυνέλευση που πήρε χώρα στην Τροιζήνα, στης 02 Απριλίου και ύστερα από πρόταση που κατέθεσαν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Καποδίστριας εξελέγη «Πρώτος Κυβερνήτης της Ελλάδας». Αμέσως μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του και από το Παρίσι όπου βρισκόταν, επισκέφτηκε την Αγία Πετρούπολη, το Λονδίνο και άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και πόλεις για να μπορέσει να αποσπάσει οικονομική βοήθεια, η οποία ήταν αναγκαία για το νεοσύστατο κράτος, και για να μπορέσει να το στήσει από την αρχή.
Μετά από αυτές τις πρώτες κινήσεις του Κυβερνήτη, πλέον, Ιωάννη Καποδίστρια έφτασε στο ελεύθερο πια Ναύπλιο τον Ιανουάριο του 1828 για να αναλάβει και επίσημα την διακυβέρνηση του Ελληνικού Κράτους. Οι Έλληνες τον υποδέχτηκαν στην Πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους με πολλές τιμές και με πάρα πολύ μεγάλο ενθουσιασμό. Όμως η χώρα ύστερα από πολλά χρόνια υποδούλωσης ήταν ακόμα κάτω από το καθεστώς της αναρχίας και της αποδιοργάνωσης. Αυτά ήταν και τα πρώτα προβλήματα που έπρεπε ο Καποδίστριας να λύσει πολύ νωρίς για να συγκροτήσει ένα Κράτος, όπως το ονειρευόταν ο ίδιος, «τάξεως» πάνω απ’ όλα. Πρώτο του μέλημα ήταν να αρχίσει την καταδίωξη των πειρατών του Αιγαίου, που εκείνη την εποχή κυριαρχούσαν στις Ελληνικές θάλασσες. Και αυτό γιατί ήθελε να υπάρχει ασφάλεια στους θαλάσσιους δρόμους του εμπορίου, για να μπορέσει το Ελληνικό Κράτος να αναπτύξει εμπορικές σχέσεις με άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες και λιμάνια.
Άλλες κυβερνητικές του πρωτοβουλίες ήταν η ίδρυση της Σχολής Ευελπίδων, η διαίρεση της Πελοποννήσου σε 9 νομούς, η άμεση απογραφή του πληθυσμού και η παραχώρηση του δικαιώματος ψήφου στους Έλληνες άνδρες άνω των 25 ετών. Επιπλέον ίδρυσε το Εθνικό Νομισματοκοπείο, το Πανεπιστήμιο της Αθήνας και θέσπισε τους πρώτους νόμους για τα θέματα της δικαιοσύνης. Επίσης από τις πρώτες κυβερνητικές κινήσεις του Καποδίστρια ήταν και η έμπρακτη υποστήριξη της γεωργίας και αξιοσημείωτο είναι ότι αυτός ήταν που έφερε για πρώτη φορά την καλλιέργεια της πατάτας στην Ελλάδα.
Δεν άργησε όμως πολύ να αρχίσουν να βαραίνουν οι πρώτες κατηγορίες το πρόσωπό του. Ο Ιωάννης Καποδίστριας λόγω του ότι έπρεπε να αντιμετωπίσει γρήγορα τα δύσκολα προβλήματα του Κράτους, συγκέντρωνε σχεδόν όλες τις εξουσίες στο πρόσωπό του, και προσπαθούσε να εφαρμόσει ευρωπαϊκούς θεσμούς ξένους και πρωτάκουστους για τον χαρακτήρα των Ελλήνων. Έτσι κατηγορήθηκε για "συγκεντρωτισμό" εξουσίας στο πρόσωπό του, δημιούργησε δυσαρέσκειες ανάμεσα στις πολιτικές παρατάξεις που εκείνη την εποχή δημιουργήθηκαν με την βοήθεια της Γαλλικής και της Αγγλικής διπλωματίας για αντιπαραθετικούς σκοπούς, επειδή ο Καποδίστριας προέρχονταν από τον Τσαρικό κύκλο και αυτό δεν ήταν και πολύ αρεστό, και θεωρούταν πλέον ότι ο Κυβερνήτης λειτουργούσε πλέον κάτω από τις εντολές του Τσάρου και της Ρωσικής πολιτικής.
Ως αποτέλεσμα αυτό είχε την εξέγερση πολλών αγωνιστών, όπως ήταν οι Μαυτομιχαλαίοι, οι Κουντουριώτιδες και άλλοι και έτσι το πρωί της Κυριακής στις 9 Οκτωβρίου του 1831, και ενώ ο Καποδίστριας πήγαινε για να εκκλησιαστεί στον Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα του Ναυπλίου, δύο αδέρφια, ο Κωνσταντίνος και ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης, τον περίμεναν και τον δολοφόνησαν έξω από τον ναό. Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης, ο ένας από τους δολοφόνους, σκοτώθηκε αμέσως στον ίδιο χώρο από το πλήθος που βρισκόταν εκεί και ήταν εξαγριωμένο, ενώ ο δεύτερος πιάστηκε, καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε η ποινή λίγο αργότερα.
Μετά την δολοφονία του «Πρώτου Κυβερνήτη της Ελλάδας», Ιωάννη Καποδίστρια, την εξουσία ανέλαβε μία τριμελής επιτροπή που απαρτίζονταν από τους: Αυγουστίνο Καποδίστρια, Ιωάννη Κωλέτη και Θεόδωρο Κολοκοτρώνη. Όμως η επιτροπή αυτή δεν μπόρεσε να συνεχίσει το επικοδομητικό αυτό έργο του έμπειρου και ικανού διπλωμάτη, Ιωάννη Καποδίστρια. Και έτσι μετά τον άδικο θάνατό του και η έλλειψή του από την πολιτική ζωή της Ελλάδας σήμαινε αμέσως μετά την έναρξη της αποδιοργάνωσης του Κράτους και την επαναφορά της αναρχίας.