ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΤΟΥ 1940

Φώτο 01:
Ο Στρατηγός Χ. Κατσιμήτρος, με τον επιτελάρχη Αν/ρχη Δρίβα &
τον Δ/κτη Πυροβολικού Μαυραγάννη

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ

Η αποστολή της VIII Mεραρχίας περιλαμβανόταν στα τρία σχέδια επιχειρήσεων (ΙΒ, ΙΒα, ΙΒβ) που είχε συντάξει το ΓΕΣ, αλλά και στις προφορικές οδηγίες του αρχηγού Αλέξανδρου Παπάγου, που είχε μεταφέρει στον Κατσιμήτρο ο Ταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας, μετέπειτα αρχηγός της οργάνωσης «Χ» και τις «ΕΟΚΑ Β». Ο Γρίβας, μάλιστα, μετέβη για τον σκοπό αυτόν στα Ιωάννινα, αεροπορικώς, στις 24 Αυγούστου του 1940. Σύμφωνα με τα προαναφερθέντα και μέχρι να συμπληρωθεί η γενική επιστράτευση:

«Αι δυνάμεις Ηπείρου έχουν σαν αποστολήν:

• Την κάλυψιν επί παντί του αριστερού του θεάτρου της Δυτικής Μακεδονίας και από της γενικής κατευθύνσεως Ιωάννινα-Ζυγός Μετσόβου.

• Την απόφραξιν των προς Αιτωλοακαρνανίαν εξ Ηπείρου αγουσών οδεύσεων (κυρία προσπάθεια).

• Την απαγόρευσιν κατά το δυνατόν της υπό του αντιπάλου καταλήψεως της ηπειρωτικής ακτής και του ελέγχου των στενών Κερκύρας-Ηγουμενίτσας».

Έχει υποστηριχθεί η άποψη ότι, οι αλλεπάλληλες αυτές εντολές και οδηγίες διακρίνονταν από έλλειψη αποφασιστικότητας, αφού συνοδευόταν και από ηττοπαθείς κρίσεις:

• «(…) Η κυβέρνησις δεν αναμένει βεβαίως παρά της μεραρχίας νίκας (…) Αναμένει όμως εκ ταύτης να σώση την τιμήν των ελληνικών όπλων».

• «(…) Ο κίνδυνος εχθρικής απειλής από της περιοχής Πρεβέζης υφίσταται και δέον να εξασφαλίσητε (…) τα νώτα σας».

• «(…) Η Μεραρχία να μην υπολογίζη επί μεταφορών των μονάδων της διά ταχυκίνητων μέσων».

• «(…) Η απώλεια του εθνικού εδάφους δεν θα είχε τόσην σημασίαν, όσην θα είχε η αποκοπή δυνάμεων Ηπείρου και Δ. Μακεδονίας από των προς Θεσσαλία και Αιτωλοακαρνανία συγκοινωνιών».

Ο Κατσιμήτρος, όμως, είχε λάβει τις αποφάσεις του και σε διαταγή του, στις 23 Σεπτεμβρίου 1940, σημείωνε:

«Η Μεραρχία έχει την απόφασιν να παρασύρη τον αντίπαλον επί της οργανωμένης κατά το μάλλον και ήττον τοποθεσίας της Ελαίας και αφού επιφέρει εις τούτον φθορά, διά γενικής αντεπιθέσεως θα επιδιώξη να τον απορρίψη πέραν των συνόρων, αποκόπτουσα αυτόν από τας γραμμάς συγκοινωνιών και ανεφοδιασμού του».

Φώτο 02:
Η Ημερήσια διαταγή της VIII Μεραρχίας της 28ης Οκτωβρίου 1940

Ο Παπάγος γνώριζε ότι ο Κατσιμήτρος δεν θα παραχωρούσε ούτε σπιθαμή γης στο Καλπάκι και σε επιστολή που του είχε στείλει με το γρίβα, παράλληλα με τις συστάσεις που του έδινε να μην εξαντλήσει τις δυνάμεις του σε μεμονωμένες μάχες, κατέληγε:

«Πιστεύω ακραδάντως ότι η τιμή των ελληνικών όπλων δεν θα ήτο δυνατόν να είναι εμπεπιστευμένη εις καλλιτέρας χείρας από τας ιδικάς σου».

Ο αρχηγός του ΓΕΣ αναγνώριζε τη δυσχερή θέση της Μεραρχίας, δεν ανέμενε νίκες λόγω της αριθμητικής υπεροχής του εχθρού, πλην, όμως, άφηνε ελευθερία κινήσεων και ελαστικότητα αποφάσεων στο μέραρχο ως προς το σχέδιο που θα εφάρμοζε, με αντικειμενικό σκοπό να συγκρατηθεί ο εχθρός μέχρις ότου ολοκληρωθεί η ελληνική επιστράτευση – για την οποία χρειαζόνταν 15 ημέρες τουλάχιστον – και συγκεντρωθούν οι απαραίτητες για την αντεπίθεση δυνάμεις. Ως γραμμή αντιστάσεως είχε καθορισθεί η περιοχή Καλαμάς – Ελαία (σχέδιο ΙΒα) και ως έσχατο όριο υποχωρήσεως η γραμμή Ζυγός Μετσόβου – Άραχθος (σχέδιο ΙΒ). Με άλλα λόγια, το Γενικό Στρατηγείο έδινε στην VIII Μεραρχία «εν μέγιστον και εν ελάχιστον επιδιώξεων». Σε περίπτωση ευνοϊκής τροπής να αμυνθεί στο Καλπάκι, αλλιώς να συμπτυχθεί μέχρι τον Άραχθο ποταμό.

Χωρίς αμφιβολία, πρόθεση του ΓΕΣ δεν ήταν να σωθεί «η τιμή των όπλων». Όπως μαρτυρεί ο Θρασύβουλος Τσακαλώτος, τότε διοικητής του 3/40 Συντάγματος Ευζώνων, στην περιοχή του Καλαμά, ο οποίος άφησε την επιτελική του θέση για να βρεθεί σε μάχιμη μονάδα, σύμφωνα με τις εντολές που ο ίδιος έλαβε από τον Παπάγο, «ουδέ πόρρωθεν διεφαίνετο τοιαύτη πρόθεσις, αλλά πρόθεσις προς σθεναράν αντίστασιν (…)».

Πηγή: (Περιοδικό: Β' Παγκόσμιος Πόλεμος)

©2008