Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΑΛΑΜΑ

Φώτο 01:
Οι θέσεις των Ελληνικών και Ιταλικών δυνάμεων
κατά την εισβολή των Ιταλών το 1940

Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΑΛΑΜΑ

Στις 30 και 31 Οκτωβρίου, καθώς και στις 1 και 2 Νοεμβρίου, οι Ιταλοί στον κάτω ρου του Καλαμά ασχολήθηκαν με τη διευθέτηση και αποκατάσταση των δρομολογίων και ιδιαίτερα με την κατασκευή της οδού Κονίσπολης – Σαγιάδας, η οποία ολοκληρώθηκε στις 2 Νοεμβρίου. Επίσης, προσπάθησαν να λάβουν επαφή με τα ελληνικά τμήματα του τομέα Θεσπρωτίας, χωρίς όμως να το πετύχουν εξαιτίας της δράσης του ελληνικού πυροβολικού.

Το πυροβολικό των Ελλήνων του τομέα Θεσπρωτίας παρενοχλούσε τις κινούμενες φάλαγγες και τα συνεργεία κατασκευών και επισκευών οδών και γεφυρών, προκαλώντας βαριές απώλειες. Θύμα του ήταν και ο Συνταγματάρχης Τζανίνι, διοικητής του 32ου Συντάγματος Πεζικού, που σκοτώθηκε από βλήμα πυροβολικού στο παρατηρητήριο Φιλιατών.

Από τις 2 έως τις 4 Νοεμβρίου, οι Ιταλοί προετοιμάζονταν με εντατικούς ρυθμούς για να διασχίσουν τον πλημμυρισμένο Καλαμά. Στις 10:00 της 5ης Νοεμβρίου, μετά από τους σφοδρούς βομβαρδισμούς της αεροπορίας και του πυροβολικού τους, διαπεραιώθηκαν από γέφυρα στη θέση Τσιφλίκι, που μόλις είχε κατασκευαστεί, τμήματα της Μεραρχίας Ιππικού και στις 13:00 από γέφυρα στη θέση Βρυσέλλα η Μεραρχία «Σιέννα». Οι ιταλικές δυνάμεις κατέλαβαν τα υψώματα Άγιος Βλάσης και Καστρί και την περιοχή του Παραποτάμου. Το ηθικό των Ελλήνων στρατιωτών και των ηγητόρων τους είχε κλονισθεί και μια προσπάθεια να συγκρατηθεί ο εχθρός στη γραμμή των χωριών Αμπελιά, Δρύμιτσα, Δραμεσί και Κορύτιανη, απέτυχε. Το βράδυ της 5ης Νοεμβρίου, οι Ιταλοί κατείχαν τη γραμμή 2 χλμ. βόρεια της Ηγουμενίτσας – στενωπός Παραποτάμου.

Η σύμπτυξη των ελληνικών τμημάτων έγινε τη νύχτα 5/6 Νοεμβρίου, σε πλήρη αταξία. Οι Ιταλοί, από το πρωί της 6ης Νοεμβρίου, με την υποστήριξη του πυροβολικού και της αεροπορίας διεύρυναν τα προγεφυρώματα και κατέλαβαν την Ηγουμενίτσα. Οι ελληνικές δυνάμεις του κάτω ρου του Καλαμά αναγκάσθηκαν να συμπτυχθούν νοτιότερα και καθώς ήταν ανεπαρκείς για τη διεξαγωγή επιβραδυντικού αγώνα, λόγω έλλειψης επαρκών εφεδρειών, έλαβαν διαταγή από την VIII Μεραρχία να αποσυρθούν στα όρη του Σουλίου και στα έλη του Αχέροντα. Ταυτόχρονα, η VIII Μεραρχία προώθησε δυνάμεις του 39ου Συντάγματος Ευζώνων, με δύο τάγματα, από τη Φιλιππιάδα στην περιοχή του Αχέροντα και προέβη σε αναδιάταξη του τομέα Θεσπρωτίας για την κάλυψη των οδεύσεων από Ελευθεροχώρι και Μενίνα προς Ιωάννινα, τον οποίο ενίσχυσε με ένα τάγμα πεζικού από τις 7 Νοεμβρίου.

Οι ιταλικές δυνάμεις δεν επιδίωξαν να εκμεταλλευτούν την επιτυχία τους, ούτε να παρενοχλήσουν τις ελληνικές δυνάμεις που συμπτύχθηκαν, παρά μόνο αρκέστηκαν να προωθήσουν το ιππικό μαζί με το πυροβολικό τους μέχρι τη Μαζαρακιά στις 8 Νοεμβρίου και το Μαργαρίτι, την επομένη. Ήταν όμως μακριά από το στόχο τους, την Πρέβεζα. Η ατολμία των Ιταλών στον παραλιακό τομέα οφειλόταν στον φόβο αποκοπής τους από τις βάσεις ανεφοδιασμού τους και πλαγιοκοπήσεως της ενέργειάς τους στη Θεσπρωτία, αφού μάλιστα η τοποθεσία της Ελαίας άντεχε.

Από την 8η Νοεμβρίου, η επιθετική δραστηριότητα των Ιταλών διακόπηκε. Ο ανώτατος διοικητής των ιταλικών δυνάμεων Στρατηγός Πράσκα αντικαταστάθηκε από το Στρατηγό Σαντού. Στο μέτωπο της Ηπείρου, οι Ιταλοί στον τομέα των Νεγράδων μετέπεσαν σε άμυνα και στη Θεσπρωτία άρχισαν να συμπτύσσονται.

Μέχρι τις 13 Νοεμβρίου, η VIII Μεραρχία διενήργησε επιθετικές αναγνωρίσεις, ιδίως στον τομέα της Θεσπρωτίας, για την εξάλειψη των υπόλοιπων ιταλικών δυνάμεων. Ο αμυντικός αγώνας της, υπό την ηγεσία του Χαράλαμπου Κατσιμήτρου, οδήγησε στη νίκη των ελληνικών όπλων. Η νίκη αυτή είχε τεράστια στρατιωτική σημασία και αποτελούσε δικαίωση για τον διοικητή της, ο οποίος δικαιολογημένα είχε εκφράσει το παράπονό του, ότι δόθηκε μεγαλύτερη σημασία στην «εποποιία» της Πίνδου. Όπως, όμως και ο ίδιος υποστηρίζει, χάρη στη διατήρηση του Καλπακίου μπόρεσε να εξαπολυθεί και η μεγάλη αντεπίθεση στην Πίνδο. Οι απώλειες της VIII Μεραρχίας μέχρι τότε, ανήλθαν σε 60 νεκρούς και 206 τραυματίες ενώ των Ιταλών, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Πράσκα, σε 371 νεκρούς, 1.199 τραυματίες και 658 αγνοούμενους.
Ο Αρχιστράτηγος Παπάγος εξέφρασε την ευαρέσκειά του προς τον Υποστράτηγο Κατσιμήτρο και τους συνεργάτες του.

Πηγή: (Περιοδικό: Β' Παγκόσμιος Πόλεμος)

©2008